کد مطلب:188681 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:263
دلایل امامت
از جمله ی مهمترین اهداف بررسی تاریخ زندگی امامان (ع)، نمایاندن دلایل راستین امامت آنان است.
هرچند آفتاب، خود گویاترین گواه خویش است، اما از آن جا كه جایگاه امامت با ویژگی هایی كه شیعه بدان معتقد می باشد، جایگاهی بس رفیع و والا است، و از آنجا كه خط امامت، استمرار خط رسالت است و امام می بایست همانند پیامبر (ص) مورد اطاعت قرار گیرد، و سخن و عمل و تقریر و تأیید او حجت باشد، این همه، مسأله ی امامت را به صورت یك عقیده ی استراتژیك و سرنوشت ساز در آورده است.
[ صفحه 27]
اهمیت موضوع امامت و نقش آن در حیات اجتماعی و دین امت اسلامی، می طلبد كه این عقیده ی بنیادین، همواره بر پایه ها و دلایلی روشن و متقن استوار باشد. تا نه منكران را توان انكار باشد و نه فرصت طلبان مقامجو را قدرت ادعای امامت!
امامت، بدان معنا كه شیعه معتقد است بر دو پایه ی اساسی مبتنی است:
الف - گزینش و تأیید از سوی مبدأ وحی.
ب - لیاقت ها و شایستگی های معنوی، اخلاقی و علمی.
گرچه، صرف برگزیده شدن فرد از جانب خداوند، خود دلیلی كافی و قانع كننده خواهد بود، اما تصریح به اصل لیاقت و شایستگی، نمایانگر این حقیقت است كه انتخاب الهی، بی ملاك و بی حساب و گزاف نمی باشد.
بررسی كامل و همه جانبه ی این مطلب باید در مبحث امامت عامه جستجو شود، اما در این بررسی، كه هدف طرح دلایل امامت باقرالعلوم (ع) می باشد به اشارتی اكتفا باید كرد.
نخستین منبع معتبر در شریعت اسلامی، قرآن و سپس سنت پیامبر (ص) است.
آن دسته از آیات قرآن كه بر امامت معصومین (ع) دلالت دارد، معمولا در بحث امامت عامه مطرح می باشد؛ زیرا ویژگی آیات یاد شده این است كه در متن آن ها با صرف نظر از شأن نزول و تفسیر و توضیح پیامبر (ص) نام هیچ یك از امامان (ع) مطرح نیست، و برای شناخت مصادیق واقعی آن باید از روایات و نصوص نبوی (ص) بهره جست؛ چه، به تصریح خود قرآن، سخن پیامبر (ص) چونان فرمان وحی حجت و معتبر است.
«و ما ارسلنا من رسول الالطیاع باذن الله» [1] .
ما هیچ رسولی را نفرستادیم مگر بدان منظور كه در پرتو اجازه ی خدا، مورد اطاعت قرار گیرد.
«من یطع الرسول فقد اطاع الله». [2] .
[ صفحه 28]
هر كس رسول خدا را اطاعت كند، در حقیقت خدا را اطاعت كرده است.
دلایل قرآنی در این زمینه فراوان و اصل این مطلب از نظر دانشمندان اسلامی - اهل سنت و شیعه و... - قطعی و مورد قبول است.
بر این اساس، در بررسی دلایل امامت امام محمد باقر (ع)، نخست به روایات نبوی می پردازیم و در پرتو آن به سایر ادله نظر خواهیم داشت، و تحقیق را این گونه پی می گیریم:
1- روایات پیامبر اكرم (ص) در زمینه ی تعیین دوازده امام برای مردم، پس از خویش.
2- روایات نقل شده از پیامبر اكرم (ص) در زمینه ی امامت ابوجعفر، باقرالعلوم (ع).
3- شهادت و گواهی جابر بن عبدالله انصاری بر بشارت پیامبر (ص) به تولد باقرالعلوم (ع) و امامت وی.
4- تصریح امام سجاد (ع) بر امامت باقرالعلوم (ع).
5- سخنانی از امام باقر (ع) درباره ی امامت خویش و ادامه ی خط امامت تا دوازدهمین امام.
هرچند آفتاب، خود گویاترین گواه خویش است، اما از آن جا كه جایگاه امامت با ویژگی هایی كه شیعه بدان معتقد می باشد، جایگاهی بس رفیع و والا است، و از آنجا كه خط امامت، استمرار خط رسالت است و امام می بایست همانند پیامبر (ص) مورد اطاعت قرار گیرد، و سخن و عمل و تقریر و تأیید او حجت باشد، این همه، مسأله ی امامت را به صورت یك عقیده ی استراتژیك و سرنوشت ساز در آورده است.
[ صفحه 27]
اهمیت موضوع امامت و نقش آن در حیات اجتماعی و دین امت اسلامی، می طلبد كه این عقیده ی بنیادین، همواره بر پایه ها و دلایلی روشن و متقن استوار باشد. تا نه منكران را توان انكار باشد و نه فرصت طلبان مقامجو را قدرت ادعای امامت!
امامت، بدان معنا كه شیعه معتقد است بر دو پایه ی اساسی مبتنی است:
الف - گزینش و تأیید از سوی مبدأ وحی.
ب - لیاقت ها و شایستگی های معنوی، اخلاقی و علمی.
گرچه، صرف برگزیده شدن فرد از جانب خداوند، خود دلیلی كافی و قانع كننده خواهد بود، اما تصریح به اصل لیاقت و شایستگی، نمایانگر این حقیقت است كه انتخاب الهی، بی ملاك و بی حساب و گزاف نمی باشد.
بررسی كامل و همه جانبه ی این مطلب باید در مبحث امامت عامه جستجو شود، اما در این بررسی، كه هدف طرح دلایل امامت باقرالعلوم (ع) می باشد به اشارتی اكتفا باید كرد.
نخستین منبع معتبر در شریعت اسلامی، قرآن و سپس سنت پیامبر (ص) است.
آن دسته از آیات قرآن كه بر امامت معصومین (ع) دلالت دارد، معمولا در بحث امامت عامه مطرح می باشد؛ زیرا ویژگی آیات یاد شده این است كه در متن آن ها با صرف نظر از شأن نزول و تفسیر و توضیح پیامبر (ص) نام هیچ یك از امامان (ع) مطرح نیست، و برای شناخت مصادیق واقعی آن باید از روایات و نصوص نبوی (ص) بهره جست؛ چه، به تصریح خود قرآن، سخن پیامبر (ص) چونان فرمان وحی حجت و معتبر است.
«و ما ارسلنا من رسول الالطیاع باذن الله» [1] .
ما هیچ رسولی را نفرستادیم مگر بدان منظور كه در پرتو اجازه ی خدا، مورد اطاعت قرار گیرد.
«من یطع الرسول فقد اطاع الله». [2] .
[ صفحه 28]
هر كس رسول خدا را اطاعت كند، در حقیقت خدا را اطاعت كرده است.
دلایل قرآنی در این زمینه فراوان و اصل این مطلب از نظر دانشمندان اسلامی - اهل سنت و شیعه و... - قطعی و مورد قبول است.
بر این اساس، در بررسی دلایل امامت امام محمد باقر (ع)، نخست به روایات نبوی می پردازیم و در پرتو آن به سایر ادله نظر خواهیم داشت، و تحقیق را این گونه پی می گیریم:
1- روایات پیامبر اكرم (ص) در زمینه ی تعیین دوازده امام برای مردم، پس از خویش.
2- روایات نقل شده از پیامبر اكرم (ص) در زمینه ی امامت ابوجعفر، باقرالعلوم (ع).
3- شهادت و گواهی جابر بن عبدالله انصاری بر بشارت پیامبر (ص) به تولد باقرالعلوم (ع) و امامت وی.
4- تصریح امام سجاد (ع) بر امامت باقرالعلوم (ع).
5- سخنانی از امام باقر (ع) درباره ی امامت خویش و ادامه ی خط امامت تا دوازدهمین امام.
[1] نساء / 64.
[2] نساء / 80.